Kansen energietransitie en crisis
De energietransitie. Een transitie met grote gevolgen voor hoe we leven, hoe we ons geld verdienen en waaraan we ons geld uitgeven. De kosten bedragen volgens de analyses miljarden per jaar. En nu Nederland een zware crisis met grote economische gevolgen doormaakt, zullen deze kosten nog zwaarder gaan wegen. Kunnen we de verduurzamingsmaatregelen wel betalen? Moet de overheid niet fors bezuinigen? Of moeten we juist investeren in duurzaam verdienvermogen?
Investeren juist voor Nederland
Maar de energietransitie is net zo goed een kans. Wanneer krijg je wereldwijd de handen op elkaar voor technisch complexe en innovatieve producten met een hoge toegevoegde waarde? Juist een land als Nederland kan profiteren van de verschuiving van een kostenfocus naar complexere producten met meer toegevoegde waarde. Bovendien kan Nederland meer dan veel andere landen profiteren van een lage rente om te investeren, en lopen we nu nog achter ten opzichte van gestelde doelen. Nu investeren is een uitgelezen kans om toekomstig duurzaam verdienvermogen op te bouwen.
Verduurzaming loont
De afgelopen jaren lieten bedrijven die vooroplopen in verduurzaming gemiddeld al een hoger rendement zien dan bedrijven uit de fossielebrandstoffensector. Energie- en grondstofprijzen zullen de komende jaren alleen maar stijgen. Hierdoor wordt hergebruik, energiebesparing en overstappen op duurzame energie aantrekkelijker. Dit zorgt voor een grotere wereldwijde vraag naar duurzame, nieuwe producten. Hoe eerder we CO2 reduceren, hoe groter de kans dat we de temperatuurstijging beperken. Een hoog kwaliteitsniveau, ondernemerschap, innovatiekracht en inventiviteit geven in principe een voorsprong bij het ontwikkelen van deze nieuwe producten.
Kansen voor sectoren
Voor veel sectoren biedt de energietransitie vooral kansen. De maakindustrie kan profiteren van de hogere technologie-intensiteit en behoefte aan innovatieve technieken en materialen, noodzakelijk voor het gebruik van nieuwe energiedragers. De water- en deltatechnologiesector krijgt kansen in de aanleg en het herstel van natte en mariene zones vanwege het potentieel om CO2 vast te leggen en in het ontwikkelen van nieuwe vormen van energieopwekking en -opslag. Denk aan aquathermie, getijdenenergie, energie uit afvalwater.
Maar ook de olie- en gasindustrie, de chemie en offshore die moeten transformeren kunnen nieuwe duurzame posities innemen: in de waterstofproductie, de bioraffinage, de geothermie, het hergebruik van afval, de aanleg van windparken en ombouw van olieplatforms op zee voor CO2-opslag of conversie. De Deense installateur van windmolens Ørsted, nu één van de meest duurzame spelers ter wereld, was tien jaar geleden nog één van de meest fossiele-brandstof-intensieve energiebedrijven.
Nederland mag en kan nu goedkoop investeren
Door de coronacrisis mogen EU-lidstaten tijdelijk uitzonderlijke uitgaven doen om de economie draaiende te houden. Normaalgesproken mag het begrotingstekort maximaal 3 procent en de staatschuld maximaal 60 procent bedragen van het bruto binnenlands product.
Nu houdt het kabinet rekening met een begrotingstekort van bijna 12 procent van het bruto binnenlands product en een sterk oplopende staatschuld. Financieel is dit geen groot probleem. Als de rente laag is – nu zelfs negatief voor Nederland – en lange tijd vaststaat mag de schuld best oplopen. Het wordt steeds gemakkelijker die terug te betalen en de rentelast is nihil. Zolang de economische groei hoger is dan de rente, is staatsschuld een verdienmodel volgens voormalig CPB-directeur en econoom Coen Teulings.
Beste rendement voor overheidsinvesteringen
Zelf ben ik er niet zeker van dat we altijd mogen rekenen op die economische groei. Als die tegenvalt of nog een tijd negatief blijft, lenen we niet alleen van toekomstige generaties, maar maken we het ook lastiger om een schuld terug te betalen. Iets anders is het als de extra uitgaven goed renderen. Zolang het rendement hoger is dan de huidige rente op staatschuld is, kun je als Nederland en belastingbetaler inderdaad goed verdienen.
Veel duurzame investeringen lijken daaraan te voldoen. Niet alleen liggen de financiële rendementen hoger dan fossiel. Maatschappelijke rendementen zoals verbeterde luchtkwaliteit, vermindering van grondstoffengebruik, CO2-reductie en een verbeterde concurrentiepositie komen daar nog bij. Juist nu krijg je het hoogste rendement. Vooraanstaande economen als Joseph Stiglitz (Nobelprijswinnaar 2001) onderschrijven dat groene investeringen nu het beste rendement opleveren voor overheidsbestedingen.
Wat is nu nodig?
Allereerst investeren in zaken die sowieso nodig zijn en die de economie aan de gang houden. Denk aan nieuwe duurzame woningen en investeringen in duurzame energie-infrastructuur of klimaatadaptatie, zoals de RLI bepleit in haar advies Groen uit de crisis. Daarnaast het voortvarend ontwikkelen van duurzame oplossingen die goed passen bij de Nederlandse sterkten en marktpositie. Dit moet gebeuren voordat de kaarten van de nieuwe economie geschut zijn en op het moment dat de huidige (fossiele) welvaart en kapitaalmarkt de transitie nog kan financieren. De extreem lage rente en de overvloed aan kapitaal op de financiële markten maken het een ideaal moment.
Een land dat dit heel slim doet is Noorwegen. Fors inzetten op verduurzaming, zowel nationaal als internationaal. Het grootste staatsinvesteringsfonds ter wereld. En ook de fossiele gaswinning ondersteunen en verduurzamen, zodat er ruimte is om gericht te investeren in een klimaatneutrale samenleving. Het fossiele verdienvermogen helpt zo om een concurrentievoorsprong te krijgen in nieuwe duurzame markten.
Laten we deze crisis en onze gunstige financiële positie benutten. Met slimme, renderende investeringen in verduurzaming en toekomstig verdienvermogen kan het kabinet de volgende generaties perspectief bieden. We kunnen niet alleen sneller profiteren van een duurzamere en klimaatneutrale samenleving, maar ook van een vitale economie met nieuw verdienvermogen.
Stratelligence
Stratelligence past een ondernemersbenadering toe op de BV Nederland en helpt bij het vinden van duurzaam verdienvermogen. Meer weten? Neem gerust contact op.
“Never waste a good crisis”, (Winston Churchill)
